Ogrody sensoryczne: jak stworzyć przestrzeń, która stymuluje zmysły?

Ogród sensoryczny, inaczej ogród zmysłów, to miejsce, które oddziałuje na nasze zmysły w sposób intensywniejszy niż tradycyjne ogrody. To przestrzeń, gdzie można doświadczać natury wszystkimi zmysłami, nie tylko wzrokiem, a także wykorzystać ją do celów terapeutycznych i edukacyjnych. W tym artykule dowiesz się, jak stworzyć taki ogród, który będzie stymulować zmysły i zapewniać wyjątkowe doznania.

Dlaczego warto stworzyć ogród sensoryczny? Jak oddziałuje on na zmysły?

Stworzenie ogrodu sensorycznego na własnej działce przynosi wiele korzyści. Po pierwsze, obcowanie z naturą ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. Badania pokazują, że kontakt z przyrodą zmniejsza poziom hormonów stresu, poprawia nastrój i ogólną jakość życia. Spędzanie czasu na świeżym powietrzu, w otoczeniu zieleni, może znacznie poprawić nasze samopoczucie i pomóc w radzeniu sobie z codziennymi stresami. Chrzęst żwiru pod nogami, świergot ptaków, szmer wody ze strumienia, szum drzew, zmieniające się natężenie zapachów, feerie barw… To wszystko zachęca do odpoczynku na łonie natury, oddziałując na wszystkie pięć zmysłów.

Ogród sensoryczny jest idealnym miejscem do terapii dla osób niewidomych czy niepełnosprawnych, ponieważ umożliwia im doświadczanie świata w inny sposób. Dzięki specjalnie dobranym roślinom i elementom architektury, osoby te mogą w pełni korzystać ze swoich pozostałych zmysłów. Ponadto taki ogród może służyć jako miejsce edukacyjne dla dzieci, które mogą uczyć się o roślinach i przyrodzie w sposób praktyczny i interaktywny.

Zobacz też: Projekt oświetlenia ogrodu

Jak stworzyć ogród sensoryczny?

Kompozycja ogrodu sensorycznego

Aby stworzyć ogród sensoryczny, należy uwzględnić kilka kluczowych elementów:

1. Strefy sensoryczne
Podziel ogród na strefy, które oddziałują na różne zmysły. Na przykład, strefa zapachu, strefa dźwięku, strefa dotyku i strefa smaku. Każda strefa powinna być starannie zaplanowana i wyposażona w elementy, które najlepiej pobudzają dany zmysł.
2. Roślinność
Wybierz rośliny, które będą stymulować różne zmysły. Pamiętaj o roślinach pachnących, kolorowych, o różnych fakturach i smakach. Dobór odpowiednich gatunków roślin jest kluczowy dla sukcesu ogrodu sensorycznego. Należy unikać roślin niebezpiecznych, kłujących lub trujących.
3. Elementy architektury
Zadbaj o elementy takie jak ścieżki, fontanny, ławeczki, które będą wspierać doznania sensoryczne. Ważne jest, aby te elementy były nie tylko estetyczne, ale także funkcjonalne i bezpieczne.
4. Dostępność 
Upewnij się, że ogród jest dostępny dla wszystkich, w tym dla osób niepełnosprawnych. Ścieżki powinny być wystarczająco szerokie i utwardzone, aby umożliwić swobodne poruszanie się na wózkach inwalidzkich.

Strefa zapachu (zmysł węchu)

Strefa zapachu to serce każdego ogrodu sensorycznego. Wybierz rośliny o intensywnych i przyjemnych zapachach, takie jak lawenda, róże, jaśmin, bzy lilaki i różne zioła. Unikaj roślin, które mogą mieć drażniące zapachy, jak aksamitki czy pelargonie. Przy projektowaniu tej strefy, warto uwzględnić różne pory roku, aby zapewnić ciągłość w doznaniach zapachowych przez cały rok. Możesz również zainstalować małe fontanny lub baseny wodne, które dodatkowo wzmocnią zapach roślin poprzez zwiększenie wilgotności powietrza.

Strefa dźwięku (zmysł słuchu)

Dźwięki natury mają kojący wpływ na nasze zmysły. W strefie dźwięku warto umieścić elementy wodne, takie jak fontanny czy strumienie, które będą tworzyć delikatny szum wody. Drzewa i krzewy, które szumią na wietrze, oraz dzwonki wietrzne również będą świetnym dodatkiem. Ważnym elementem tej strefy mogą być również ptaki. Zainstalowanie karmników i budek lęgowych zachęci ptaki do odwiedzania ogrodu, co wprowadzi naturalne dźwięki śpiewu ptaków. Możesz także rozważyć dodanie różnorodnych materiałów na ścieżki, takich jak żwir czy kora, które będą słyszalne podczas chodzenia.

Strefa dotyku (zmysł dotyku)

Strefa dotyku powinna zawierać rośliny i materiały o różnych fakturach. Możesz stworzyć ścieżkę bosych stóp z otoczaków, piasku i patyków, aby można było bezpiecznie przejść boso. Wybierz rośliny o delikatnych liściach, jak mchy, oraz te o szorstkich fakturach, jak niektóre trawy. W tej strefie ważne jest, aby różnorodność była jak największa. Dodaj rośliny o gładkich liściach, jak hosty, oraz rośliny o ciekawych strukturach, jak sukulenty. Elementy takie jak drewniane ławki, kamienne murki czy wiklinowe ogrodzenia również mogą wzbogacić doznania dotykowe.

Strefa smaku (zmysł smaku)

W strefie smaku posadź jadalne rośliny – zioła, owoce i warzywa. Maliny, porzeczki, pomidory koktajlowe oraz różnorodne zioła będą idealnym wyborem. Możliwość zbierania i smakowania świeżych plonów to wyjątkowe doświadczenie, które docenią zarówno dzieci, jak i dorośli. Ogród smaku może również pełnić funkcję edukacyjną, ucząc dzieci o cyklu życia roślin i zdrowym odżywianiu. Możesz zorganizować warsztaty kulinarno-ogrodnicze, podczas których uczestnicy będą mogli samodzielnie przygotować potrawy z zebranych roślin.

Zobacz też: Zakładanie trawników

W ogrodzie sensorycznym oczywiście cały czas pobudzamy też wzrok szeroką paletą barw. Jeśli chcemy wzmocnić te doświadczenia, możemy stworzyć kompozycje kolorowych kwiatowych dywanów.

Korzyści z posiadania ogrodu sensorycznego

1. Redukcja stresu – obcowanie z naturą zmniejsza poziom hormonów stresu, poprawia nastrój i wspiera zdrowie psychiczne. Badania pokazują, że regularne spędzanie czasu na świeżym powietrzu może znacząco zmniejszyć ryzyko depresji i innych problemów zdrowia psychicznego.
2. Wzrost kreatywności – ogród sensoryczny pobudza zmysły, co sprzyja kreatywnemu myśleniu. Kontakt z różnorodnymi bodźcami może inspirować do tworzenia i odkrywania nowych pomysłów. Ogród może być miejscem, gdzie zarówno dzieci, jak i dorośli mogą rozwijać swoje talenty artystyczne i techniczne.
3. Terapia i rehabilitacja – ogrody sensoryczne są doskonałym miejscem do terapii dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Zajęcia terapeutyczne w ogrodzie mogą pomóc w poprawie zdolności manualnych, koncentracji oraz ogólnego samopoczucia. Ogród sensoryczny może również służyć jako miejsce relaksu i odpoczynku dla osób starszych, które potrzebują spokojnego otoczenia.
4. Edukacja i rozwój – dzieci uczą się poprzez doświadczenia zmysłowe, co wspiera ich rozwój i zdolności manualne. Ogród sensoryczny może być doskonałym miejscem do nauki o przyrodzie, ekologii i zdrowym stylu życia, gdzie dzieci zdobywają wiedzę w sposób praktyczny i angażujący. Ponadto zabawy edukacyjne pomagają w budowaniu więzi z rówieśnikami czy opiekunami. Przykładowo rozpoznawanie zapachów będzie świetną zabawą edukacyjną dla każdego, nie tylko najmłodszych.

⠀

Przykłady ogrodów sensorycznych

Ogrody Sensoryczne w Muszynie

Ogrody sensoryczne w Muszynie to jedno z najpiękniejszych miejsc tego typu w Polsce. Muszyńskie ogrody zmysłów składają się z różnych stref, które oddziałują na wszystkie zmysły. Odwiedzający mogą poczuć zapach różnych roślin, usłyszeć szum wody i śpiew ptaków, a także dotknąć różnorodnych tekstur. W ogrodach znajdują się także specjalne ścieżki i miejsca odpoczynku, które są dostosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Muszyńskie ogrody sensoryczne oferują także różnorodne zajęcia terapeutyczne i edukacyjne, które pomagają w budowaniu więzi interpersonalnych oraz wspierają proces rehabilitacji.

Ogród Botaniczny w Powsinie

Ogród Botaniczny w Powsinie również oferuje strefy sensoryczne, które są idealne dla osób niedowidzących i niewidomych. W ogrodzie można znaleźć rośliny o intensywnych zapachach, różnorodne dźwięki natury oraz rośliny o ciekawych fakturach. Ogród ten jest doskonałym przykładem miejsca, które łączy piękno przyrody z funkcjonalnością terapeutyczną. W Powsinie organizowane są również specjalne warsztaty i zajęcia edukacyjne dla dzieci, które uczą ich o znaczeniu roślin i przyrody w naszym życiu. Dzięki różnorodności roślin i elementów sensorycznych, ogród ten jest miejscem, gdzie każdy może znaleźć coś dla siebie.

Podsumowanie

Stworzenie ogrodu sensorycznego to doskonały sposób na pobudzenie zmysłów i czerpanie radości z obcowania z naturą. Pamiętaj o podzieleniu ogrodu na strefy, wybieraniu odpowiednich roślin i dbaniu o dostępność dla wszystkich. Ogród sensoryczny nie tylko poprawi Twoje samopoczucie, ale również przyniesie wiele korzyści zdrowotnych i edukacyjnych.

Najważniejsze rzeczy do zapamiętania:

• Ogród sensoryczny oddziałuje na wszystkie zmysły: wzrok, węch, słuch, dotyk i smak.
• Podziel ogród na strefy sensoryczne, aby w pełni cieszyć się doznaniami.
• Upewnij się, że ogród jest dostępny dla wszystkich, w tym dla osób niepełnosprawnych.

Tworzenie ogrodu sensorycznego to nie tylko sposób na piękną przestrzeń, ale również na zdrowie i dobre samopoczucie. Czerp radość z pobudzenia każdego zmysłu i pozwól sobie na chwilę relaksu w otoczeniu natury.